Dù không quá quen tai như cotton hay lụa, nhưng Spandex lại chính là “chất liệu đứng sau” rất nhiều món đồ quen thuộc trong tủ quần áo của bạn – từ chiếc quần legging co giãn, đến bộ đồ bơi ôm, hay chiếc áo tập thoáng mát mỗi lần đến phòng gym. Sự xuất hiện của Spandex đã làm thay đổi cuộc chơi trong ngành thời trang và thể thao, mang đến trải nghiệm mặc vừa thoải mái vừa thời thượng. Vậy thì hôm nay, các bạn hãy cùng BTP khám phá thêm về Spandex – Một loại chất liệu tưởng chừng xa lạ nhưng lại vô cùng quen thuộc này nhé!
Thông tin chính:
- Spandex là tên gọi khác của Lycra hoặc Elastane là sợi nhân tạo có độ co giãn cao được phát minh bởi Joseph Shivers năm 1958
- Co giãn gấp 5-6 lần khó bị nhăn nhàu, vải thường được pha với cotton, polyester, nylon..
- Spandex được ứng dụng làm đồ thể thao, đồ bơi, đồ tập gym, đồ lót,..
Vải spandex là gì? Nguồn gốc của vải
Vải spandex còn có tên gọi khác là elastane hoặc lycra là một loại sợi tổng hợp có độ co giãn cao, thường được sử dụng trong các sản phẩm có yêu cầu về tính đàn hồi và ôm sát cơ thể.
Spandex không phải là loại sợi có nguồn gốc tự nhiên như cotton hay len, mà được tạo ra từ hợp chất polymer polyester–polyurethane thông qua quy trình hóa học hiện đại. Người đã phát minh ra spandex là Joseph Shivers, một nhà hóa học người Mỹ thuộc công ty DuPont. Vào năm 1958, ông đã nghiên cứu và tạo ra loại sợi này nhằm thay thế cao su tự nhiên, vốn dễ bị giãn, nhanh hỏng và không ổn định trong môi trường nhiệt độ cao.
Ngay từ khi ra mắt, Spandex đã tạo nên một cuộc cách mạng trong ngành dệt may, đặc biệt là ở các dòng sản phẩm thời trang thể thao, đồ bơi, đồ ôm sát và trang phục định hình cơ thể. Với độ bền vượt trội, khả năng phục hồi dáng sau khi co giãn, Spandex nhanh chóng được yêu thích trên toàn thế giới.
Phân loại các vải sợi spandex
Trên thực tế, rất hiếm có sản phẩm nào được làm từ 100% sợi Spandex vì chi phí cao và khó đáp ứng nhu cầu thị trường đại chúng. Chính vì thế, để tối ưu giá thành và cải thiện một số hạn chế của chất liệu này, các nhà sản xuất thường kết hợp Spandex với các loại sợi khác. Dưới đây là 3 dòng vải Spandex phổ biến nhất hiện nay trong ngành thời trang may mặc.
Vải cotton spandex
Đây là sự kết hợp giữa sợi cotton tự nhiên và sợi spandex tổng hợp, tạo ra chất liệu vừa mềm mại, thấm hút mồ hôi tốt, lại vừa co giãn đàn hồi tuyệt vời. Cotton Spandex thường được sử dụng trong áo thun, áo ba lỗ, quần thể thao, quần legging, đặc biệt là trong thời trang mùa hè hoặc đồ trẻ em. Đây là loại vải “dễ chịu” nhất khi mặc lên người, mang lại cảm giác mát mẻ và thoải mái.
Vải len spandex
Len Spandex là sự pha trộn giữa len (wool) và spandex, thường được dùng trong áo len ôm body, đầm len, quần legging mùa đông. Nhờ có Spandex, các sản phẩm len vốn dĩ dễ dão, dễ nhão khi mặc nhiều lần lại trở nên co giãn, giữ dáng tốt và ôm form hơn hẳn.
Vải poly spandex
Đây là sự kết hợp giữa polyester và spandex. Vải poly spandex có bề mặt bóng nhẹ, ít thấm nước, bền màu và co giãn cực tốt, rất phổ biến trong đồ thể thao, đồ bơi, đồ tập gym, đồ diễn sân khấu.
Ưu nhược điểm của vải spandex
Ưu điểm
Có độ đàn hồi vượt trội: Spandex là một trong những chất liệu có độ đàn hồi cao nhất hiện nay. Vải có thể kéo giãn đến 5 lần chiều dài ban đầu mà không bị rách hay biến dạng, giúp sản phẩm giữ được form dáng ngay cả khi kéo mạnh.
Mềm mại, nhẹ và bền: Khi chạm vào, có thể cảm nhận được sự mềm mại và nhẹ nhàng đặc trưng của spandex. Không chỉ vậy, chất liệu này còn nổi bật với khả năng chịu mài mòn, độ bền cao và dẻo dai. Qua nhiều lần giặt, vải vẫn giữ được chất lượng, không bị xù lông, thô cứng hay vón sợ như một sô vải cotton hay linen.
Thân thiện với làn da: Dù là sợi tổng hợp, Spandex lại ít gây kích ứng hơn so với nhiều loại vải nhân tạo khác. Nhờ vậy, nó trở thành lựa chọn lý tưởng cho những ai có làn da nhạy cảm.
Chống tĩnh điện hiệu quả: Vào mùa đông, Spandex giúp hạn chế tình trạng tích điện – điều thường xảy ra với các chất liệu như len. Nhờ đặc tính này, người mặc sẽ cảm thấy dễ chịu, không còn cảm giác khó chịu khi quần áo bị hút và dính vào cơ thể.
Nhược điểm
Khả năng thấm hút hạn chế: Một trong những điểm yếu lớn nhất của Spandex là không thấm hút mồ hôi tốt. Điều này có thể khiến người mặc cảm thấy nóng nực, bí bách – đặc biệt trong điều kiện thời tiết oi bức. Đó cũng là lý do Spandex thường được pha với cotton để tăng khả năng thoáng khí và mang lại cảm giác dễ chịu hơn cho người dùng.
Dễ bị ố vàng nếu không bảo quản đúng cách: Sau một thời gian dài sử dụng, nếu không được vệ sinh và bảo quản hợp lý, các sản phẩm từ vải Spandex có thể xuất hiện vết ố vàng, ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ của trang phục.
Không thân thiện với môi trường: Cũng như nhiều loại sợi tổng hợp khác, Spandex không thể tự phân hủy sinh học và quá trình tái chế vẫn còn nhiều hạn chế. Việc sử dụng đại trà chất liệu này có thể gây ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường nếu không được xử lý đúng cách.
Kém chịu nhiệt: Mặc dù nổi bật với khả năng co giãn, Spandex lại khá nhạy cảm với nhiệt độ cao. Khi tiếp xúc với nước nóng, bàn ủi nhiệt lớn hoặc máy sấy công suất cao, vải có thể bị biến dạng, chảy nhão hoặc mất đàn hồi.
Dễ hỏng khi dùng chất tẩy mạnh: Spandex không “ưa” những loại hóa chất tẩy rửa có độ pH cao. Việc sử dụng nước giặt mạnh hoặc thuốc tẩy có thể khiến sợi vải nhanh chóng suy yếu, mất độ co giãn và xuống cấp chỉ sau vài lần giặt.
Ứng dụng của chất liệu Spandex vào đời sống
Với loạt ưu điểm nổi bật như độ co giãn linh hoạt, bám form tốt và khả năng kết hợp hiệu quả với nhiều loại sợi khác, vải Spandex ngày càng khẳng định vị trí quan trọng trong ngành may mặc hiện đại. Không chỉ được ưa chuộng bởi giới thiết kế, chất liệu này còn xuất hiện ngày một nhiều trong các sản phẩm thời trang đời thường, thể thao, và cả lĩnh vực y tế.
Một số ứng dụng phổ biến của vải Spandex có thể kể đến như:
- Áo thun mùa hè: Khi kết hợp với cotton, Spandex tạo nên những chiếc áo vừa thoáng mát, vừa co giãn tốt – rất lý tưởng cho thời tiết nóng bức.
- Trang phục thể thao và đồ tập: Sự linh hoạt của Spandex giúp người mặc dễ dàng vận động, hỗ trợ tăng hiệu suất khi tập luyện và hạn chế chấn thương. Các sản phẩm như legging, áo tank top, đồ gym đều thường sử dụng loại vải này.
- Đầm váy ôm dáng: Spandex giúp trang phục tôn dáng mà vẫn giữ được độ thoải mái khi mặc, đặc biệt phù hợp với các thiết kế bodycon hoặc váy dự tiệc.
- Áo khoác và áo lạnh: Khi kết hợp cùng len, nỉ hoặc polyester, Spandex góp phần tăng độ đàn hồi, giúp áo giữ dáng lâu hơn và dễ mặc hơn.
- Quần dài, quần short thời trang: Các sản phẩm này thường pha chút Spandex để đảm bảo sự co giãn nhẹ, tạo cảm giác dễ chịu khi mặc cả ngày.
- Đồ lót, đồ bơi, đồ định hình cơ thể: Nhờ khả năng ôm sát mà không gây khó chịu, Spandex trở thành chất liệu không thể thiếu trong các loại trang phục này.
- Ứng dụng trong y tế và nội thất: Vải Spandex cũng được dùng để may đai lưng, băng ép, găng tay y tế, hay làm lớp bọc đàn hồi cho sofa, ghế ngồi nhờ vào độ bền và tính đàn hồi cao.
Một số thắc mắc về vải spandex
Làm sao để bảo quản trang phục Spandex đúng cách?
Việc bảo quản quần áo Spandex không quá phức tạp, chỉ cần lưu ý vài điều sau là đủ để giữ độ bền và đàn hồi lâu dài:
- Giặt bằng nước ấm hoặc nước lạnh, không dùng nước quá nóng.
- Sử dụng bột giặt nhẹ, tránh dùng chất tẩy mạnh hoặc thuốc tẩy.
- Phơi ở nơi râm mát, thoáng gió, không phơi trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời vì nhiệt cao có thể làm sợi vải bị giòn hoặc mất độ co giãn.
- Nếu cần sấy khô, nên chọn nhiệt độ thấp hoặc sấy nhẹ nhàng để bảo vệ chất liệu.
Khi mua quần áo làm từ vải Spandex, cần lưu ý điều gì?
Trang phục Spandex có độ co giãn cao nên kích thước thực tế có thể thay đổi đôi chút sau khi mặc hoặc giặt vài lần. Vì vậy, bạn nên đến cửa hàng thử trực tiếp để chọn được size phù hợp nhất.
- Nếu bạn có thân hình nhỏ gọn, hãy cân nhắc chọn nhỏ hơn 1 size so với size thường mặc để tránh bị rộng sau một thời gian sử dụng.
- Nếu bạn thuộc tạng người đậm, chọn lớn hơn 1 size sẽ giúp mặc thoải mái hơn, không bị gò bó và giữ form dáng đẹp.
